Energiedelen

Steeds meer mensen produceren en verbruiken lokaal elektriciteit, vaak met zonnepanelen. In de nabije toekomst wordt het mogelijk om die lokaal geproduceerde energie met anderen te delen. Iemand kan bijvoorbeeld het overschot aan elektriciteit van zijn zonnepanelen aan de buren verkopen. Of buren kunnen afspreken om te investeren in een gemeenschappelijke windturbine om de energieproductie ervan te delen. Dit heet energiedelen.

Het wetgevingskader voor energiedelen in Wallonië is nog niet klaar. Maar het staat al vast dat er 4 mogelijkheden zullen zijn om aan energiedelen te doen:

• Energiedelen in één gebouw (collectief zelfverbruik)
• Hernieuwbare-energiegemeenschap (HEG)
• Energiegemeenschap van burgers (EGB)
• Persoon-aan-persoon verkoop van hernieuwbare energie. Energiedelen via persoon-aan-persoon verkoop is nu nog niet mogelijk. Het wetgevend kader voor deze vorm van energiedelen is nog niet klaar. Zodra de Waalse regering hierover wetteksten publiceert, volgt er meer informatie.

Deze nieuwe regelingen kunnen pas operationeel worden nadat de Waalse regering een uitvoeringsbesluit heeft gepubliceerd. Het wetgevingskader zou in de lente van 2023 klaar moeten zijn.

Energiedelen biedt meerdere voordelen:

• Energiedelen geeft toegang tot gedecentraliseerde elektriciteitsproductie aan mensen die daar anders geen toegang toe zouden hebben.
• Energiedelen zorgt ervoor dat energie lokaal wordt verbruikt en dat het zelfverbruik toeneemt. Dit is goed voor het milieu.
• De energiefactuur van de deelnemers kan minder hoog oplopen. Bovendien heeft energiedelen een gunstige weerslag op de economie en de lokale werkgelegenheid.

Deelnemen aan energiedelen is alleen mogelijk als deze voorwaarden vervuld zijn:

• Elke deelnemer moet beschikken over een dubbele stroommeter met meterstandopname op afstand per kwartier of een digitale meter.
• De elektriciteit die gedeeld wordt binnen een energiegemeenschap of collectief zelfverbruikt wordt, moet via het openbare elektriciteitsnet worden getransporteerd. Privé-micronetten opzetten is niet toegelaten.
• De gedeelde of collectief zelfverbruikte elektriciteit wordt niet beschouwd als elektriciteitslevering en er is dus ook geen leveringslicentie nodig voor energiedelen.
• Deelnemers die stroom opwekken, moeten definitief afstand doen van hun recht op compensatie.

Bij energiedelen zijn verschillende partijen betrokken:

• De producent: de producent is de eigenaar van de productie-eenheid waarmee de energie die binnen de groep verbruikers gezamenlijk wordt gebruikt, wordt opgewekt.
• De verbruiker of eindverbruiker: verbruikt de energie die geproduceerd is binnen het systeem van energiedelen.
• De vertegenwoordiger van het energiedelen: Treedt op als tussenpersoon. Vertegenwoordigt de deelnemers ten opzichte van ORES en omgekeerd. Mag ook iemand zijn die als producent of verbruiker deelneemt aan het systeem van energiedelen.
• De distributienetbeheerder (ORES): de netbeheerder beheert het registreren van de verbruiksgegevens op het net. Hij bezorgt deze gegevens aan de vertegenwoordiger van de energiegemeenschap om facturen op te stellen.
• De CWAPE: de regulator van de Waalse energiemarkt die toestemming geeft om te beginnen met energiedelen.

U kunt een beroep doen op een facilitator, die u zal helpen om uw project “Energiegemeenschap en energiedelen binnen één gebouw” op te starten. Gebruik hiervoor dit specifiek formulier. Ga voor meer informatie naar de website van de Waalse Overheidsdienst (Service Public de Wallonie - SPW).

Het investeringsbedrag van een energiegemeenschap hangt af van de installaties, de grootte ervan en het gekozen investeringsmodel. Maar als voor het energiedelen een bestaande productie-eenheid wordt gebruikt, dan liggen de investeringskosten lager.

Als uw elektriciteitsverbruik nu al laag is, kunt u waarschijnlijk met enkele aanpassingen aan uw verbruiksgewoonten het grootste deel van uw verbruik dekken met de lokale energieproductie.

Neen, alleen deelnemers die over een productie-eenheid beschikken, zijn producenten. Bijgevolg kunnen ook alleen de producenten hun injectie-overschot aan hun leverancier verkopen.

• Het moet om een rechtspersoon gaan (vzw, coöperatie, enz.).
• Ze moet tot doel hebben om sociale, economische of milieuvoordelen op te leveren.
• De gemeenschap moet steunen op de open en vrijwillige deelname van burgers.
• Alleen burgers, KMO’s en lokale overheden kunnen lid zijn van een hernieuwbare-energiegemeenschap.
• De gemeenschap moet lokaal beheerd worden door haar leden (burgers, KMO’s, lokale overheden).

De leden van een energiegemeenschap kunnen de productie delen van een installatie voor hernieuwbare energie (HEG) of van een installatie voor niet-hernieuwbare energie (EGB) waarvan de gemeenschap eigenaar is of die toebehoort aan één of meer leden van de gemeenschap.

Meestal is de gedeelde energie afkomstig van zonnepanelen op het dak van een openbaar gebouw (school, sportzaal, enz.) of particulier gebouw (woongebouw, bedrijf, enz.). De energie kan ook afkomstig zijn van windturbines of installaties voor warmtekrachtkoppeling (warmte en elektriciteit).

Digitale meters kunnen heel nauwkeurig registreren hoeveel energie er van het net wordt afgenomen en hoeveel energie erin wordt geïnjecteerd.

Een digitale meter (of dubbele stroommeter) meet per 15 minuten (dus op kwartierbasis) hoeveel stroom er verbruikt en geproduceerd wordt. Aan de hand van deze gegevens kan de netbeheerder berekenen welke volumes de deelnemers onder elkaar uitwisselen. Hij kan ook een onderscheid maken tussen het stroomverbruik via het openbare net en het gedeelde stroomverbruik met één of meer andere deelnemers. De netbeheerder geeft deze informatie aan de verschillende betrokkenen door voor de facturatie. Hoe beter de energieverbruikers erin slagen om hun verbruik te synchroniseren met de lokale productie, hoe meer ze er financieel baat bij zouden moeten hebben.

Zodra meerdere verbruikers bij het energiedelen betrokken zijn, moet er worden bepaald hoe de beschikbare energie onder hen wordt verdeeld. De verdeling gebeurt volgens een “verdeelsleutel”. De energiestromen afkomstig van de installatie(s) voor energieproductie worden onder de deelnemers verdeeld volgens de verdeelsleutel. Deze wordt vooraf afgesproken, bij het opstarten van het energiedelen.

Met tussenpozen van 15 minuten (een kwartier) worden de gegevens over de injectie en afname van elektrische stroom verzameld. Bij het energiedelen zijn deze gegevens de basis voor de berekening van de verdeling van de energie over de deelnemers. Ze stellen ORES in staat om per kwartier te meten hoeveel energie er in het net is geïnjecteerd en hoeveel de verschillende deelnemers op hetzelfde ogenblik hebben verbruikt. Deze gegevens worden vervolgens verzonden naar de vertegenwoordiger van het energiedelen en naar uw leverancier voor de facturatie.

De verdeling van de energievolumes over de deelnemers wordt virtueel berekend. Per periode van 15 minuten wordt de totale injectie berekend. Deze totale injectie wordt vervolgens verdeeld onder de deelnemers volgens de vooraf bepaalde verdeelsleutel. Deze berekening is alleen mogelijk als alle deelnemers over een digitale meter beschikken.

Om maximaal voordeel te halen uit het systeem van energiedelen is het aan te raden om zoveel mogelijk energie te verbruiken op het ogenblik dat die geproduceerd wordt. Bijvoorbeeld door energieverslindende apparaten in te schakelen wanneer de installaties elektriciteit produceren. Bij zonnepanelen is dat bijvoorbeeld overdag. Als de leden zoveel mogelijk energie verbruiken wanneer de productie-installatie(s) van de energiegemeenschap produceren verhogen zij hun besparingen op de factuur van de commerciële leverancier.

ORES verzamelt geen gegevens in real time. Als u uw verbruik in real time wilt opvolgen, kunt u de functies van uw digitale meter via poort P1 gebruiken.

Ja, ook na het opstarten van energiedelen kan de verdeelsleutel nog worden aangepast. Alleen de vertegenwoordiger kan dit aanvragen aan de distributienetbeheerder. Hij gebruikt hiervoor de formulieren op de website van de distributienetbeheerder. De deelnemers moeten bovendien een bijlage bij de overeenkomst ondertekenen.

Deelnemen aan een systeem van energiedelen geeft verbruikers toegang tot lokale elektriciteit die normaal minder duur is dan bij een klassieke leverancier. Producenten kunnen op deze manier een vergoeding ontvangen voor het overschot van hun productie. Het systeem garandeert een stabiele prijs, waardoor de deelnemers beschermd zijn tegen tariefstijgingen zoals we recent hebben meegemaakt.

Hoe beter de energieverbruikers erin slagen om hun verbruik af te stemmen op de lokale productie, hoe groter de financiële voordelen zouden moeten zijn.

De prijs van de lokale energie wordt afgesproken tussen de deelnemers en de vertegenwoordiger. Bij energiedelen kan de lokale energie aan de deelnemers worden verkocht tegen een prijs die dicht in de buurt van de productiekosten ligt. Bij zonnepanelen zijn die productiekosten laag.

Maar aangezien de elektriciteit altijd via de meter en het openbare elektriciteitsnet loopt, worden ook kosten voor het gebruik van het net gefactureerd, zowel voor de energie die door de klassieke leverancier wordt geleverd, als voor de energie die de deelnemers met elkaar delen.

Ja. Zelfs als u alleen lokaal geproduceerde energie verbruikt, zal uw leverancier u de gebruikskosten van het openbare elektriciteitsnet aanrekenen.

Ja. U blijft een factuur van uw gewone commerciële leverancier ontvangen, want u blijft ook elektriciteit van het openbaar net verbruiken, bijvoorbeeld wanneer de lokale installatie geen energie produceert. U ontvangt ook een factuur voor de lokale elektriciteit van het energiedelen. Bovendien zal uw commerciële leverancier u ook netwerkkosten aanrekenen voor het gebruik van het net voor de lokale energie.

Maar financieel blijft energiedelen interessant: hoe meer gedeelde elektriciteit u verbruikt, hoe lager de factuur van uw gewone leverancier.

Wanneer u aan energiedelen doet, ontvangt u twee facturen.

De factuur van uw leverancier omvat:

• de energie afkomstig van het elektriciteitsnet die u hebt verbruikt;
• de netwerkkosten, zowel voor de energie afkomstig van het elektriciteitsnet als voor de energie die u binnen de gemeenschap hebt verbruikt.

De factuur van uw vertegenwoordiger omvat:

• de energie afkomstig van de energiegemeenschap die u hebt verbruikt;
• eventuele netbeheerkosten in verband met het energiedelen.

Als u een lokale energieproducent bent, wordt u door de energiegemeenschap vergoed voor de energie die bij het energiedelen wordt verbruikt. Als er nog een overschot is, kunt u hiervoor een vergoeding ontvangen van uw leverancier.

U behoudt het sociaal tarief voor de energie die u aankoopt bij uw gewone elektriciteitsleverancier. Voor de lokale elektriciteit die u ontvangt in het kader van het energiedelen betaalt u de prijs die door de energiegemeenschap is bepaald en geniet u dus geen sociaal tarief.

Meer weten over de sociale leverancier.

Nee, het systeem van de jaarlijkse compensatie is niet combineerbaar met activiteiten voor energiedelen. Deelnemers die elektriciteit produceren moeten er definitief afstand van doen. Alles wat je moet weten over de compensatie.

Een klant die over een productie-eenheid beschikt, moet overschakelen op vermarkting van zijn injectie en daardoor doet hij definitief afstand van zijn compensatie. Vanaf dat ogenblik betaalt hij het afnametarief (distributiekosten en transportkosten) op basis van de energie die hij van het net afneemt en kan hij zijn energie tegen een ander tarief verkopen. Het prosumertarief is dus niet langer op hem van toepassing.

In theorie is het mogelijk om mee te doen met energiedelen als u een meter met voorafbetalingsfunctie gebruikt.

Maar let op: de klant blijft zijn energie voorafbetalen voor alle energievolumes die via zijn meter gaan, bovenop de volumes die hij aan de energiegemeenschap moet betalen. Een klant die zijn energie voorafbetaalt, schiet deze bedragen dus voor en hij krijgt ze pas terugbetaald bij de (maandelijkse of jaarlijkse) regularisatie.

Neen, alle deelnemers behouden hun contract bij hun respectieve leveranciers. De contracten dienen niet gewijzigd te worden, aangezien de uitgewisselde volumes virtueel zijn. De DNB informeert de leveranciers dat elke deelnemer is toegetreden tot energiedelen.