"We stappen over op LED"

In het licht van de talrijke acties die worden ondernomen om onze energetische voetafdruk te verkleinen, heeft de Waalse regering besloten de netbeheerders de opdracht toe te vertrouwen om alle armaturen voor de openbare verlichting te moderniseren om ze zo te voorzien van de meest efficiënte technologieën.

Deze beslissing past in het kader van de evolutie van het technisch reglement Ecodesign van de EU dat nieuwe energieprestaties oplegt (beslissing die het einde inluidt van de productie van NaLP-lampen).

Vanaf 2023/2024 zal het dus onmogelijk zijn om verlichtingstoestellen met deze NaLP-lampen te herstellen. Aangezien deze lampen in ieder geval vervangen dienen te worden, heeft de regering een ruimer plan opgesteld om de coherentie voor lampen te behouden en de energie-efficiëntie te verbeteren.

Het is een Besluit dat de praktische modaliteiten van de openbare dienstverplichtingen van de distributienetbeheerders regelt inzake het ‘Onderhoud van de openbare verlichting’.

Dit Besluit werd gewijzigd en aangevuld door de Waalse Regering op 14 september 2017. Het stelt de steden en gemeenten voor hun openbare verlichtingsnet uit te rusten met de meest recente en efficiënte lichtbronnen (zowel op het vlak van onderhoud als op het vlak van energiebesparing) via hun distributienetbeheerder.

Als distributienetbeheerder in 75% van de Waalse steden en gemeenten houdt ORES zich vooral bezig met hun openbare verlichting. Dit houdt onderhoudsopdrachten, herstellingsopdrachten, maar ook het moderniseren van het volledige verlichtingsnet in.

Het toepassingsdomein is gebaseerd op het Besluit van de Waalse Regering van september 2017 inzake de vervanging van het Waalse verlichtingsnet en heeft betrekking op:

• de ODV-verlichtingstoestellen
• de niet ODV-verlichtingstoestellen
• het vervangen van de gebogen uiteinden (enkel indien nodig)
• het vervangen van de beschadigde of aan te passen paaltjes en palen en dit voor het volledige openbare verlichtingsnet van ORES.

Volgende gevallen moeten worden opgenomen in een dossier voor openbare verlichting (Besluit van de Waalse Regering) mits bijzonderheden:

• Verbeteringswerken door het toevoegen/verwijderen van bestaande verlichtingspunten op steun ten laste van het Gemeentebestuur (maximum 10 toevoegingen)
• vernieuwingswerken in het openbare verlichtingsnet indien nodig
• vervangingswerken van de verouderde palen
• vervangingswerken van lichtmasten
• vervangingswerken van DI/VU-verlichtingstoestellen

De led-technologie zal weldra overal in Wallonië terug te vinden zijn. Er kan fors worden bespaard en er is minder onderhoud vereist.

Bovendien kunnen de lampen gedimd worden, waardoor de lichtintensiteit op precieze uren verminderd en vervolgens terug verhoogd kan worden. In combinatie met sensoren kan het dimmen zelfs worden aangepast wanneer iemand in de buurt van het lichtarmatuur komt, ook wel dynamische verlichting genaamd.

De gedimde led heeft een grote positieve invloed op de veiligheid, energiebesparing en ook op ecologisch vlak aangezien het nachtleven van de fauna niet wordt verstoord.

ORES bestudeert voornamelijk zijn realisaties op het vlak van openbare verlichting op basis van verlichtingstoestellen die worden uitgerust met stromen van 3000K en 4000K. We sluiten niet uit dat we in bepaalde gevallen beroep zullen moeten doen op warmer wit of (iets) kouder wit (om bepaalde gebouwen tot hun recht te laten komen).

De verschillende kleurentemperaturen maken het mogelijk sfeer te creëren:

• Het ‘warm’ wit komt overeen met een warme verlichting van 3000K terwijl een warmer wit (2700K) overeenkomt met de lichtsterkte op het einde van de dag. Het is de temperatuur die het meest lijkt op de oude halogeenlampen.
• Het ‘neutraal’ wit (van 4000K) is geschikt voor de standaard openbare verlichting. Het is het beste compromis tussen lichtsterkte en prestatie. Het is mogelijk om de weggebruikers te onderscheiden en de snelheid waarmee ze zich verplaatsen goed in te schatten. Voor plaatsen voor voetgangers beperken we de temperatuur tot 4500K.
• Het ‘koud tot erg koud’ wit 5500K - 6000K wordt doorgaans enkel gebruikt voor speciale toepassingen. ORES gebruikt dergelijke installaties doorgaans niet. Deze installaties vormen een biologisch risico, wat ons aanzet deze in erg specifieke gevallen te gebruiken.

We baseren ons op de aanbevelingen van Synergrid voor de officiële goedkeuring van de verlichtingstoestellen en keuren enkel die verlichtingstoestellen goed waarvan het groepsrisico het hoogst is, volgens de geldende norm. Concreet betekent dit voorschrift voor de verlichting van wegen (inclusief de voetpaden) in het merendeel van de gevallen kleurentemperaturen < 4500K.

Studies tonen aan dat de mens kleurentemperaturen van 3000 tot 4500K goe verdraagt. In noordelijk gelegen landen verkiest de bevolking warm wit (3000K) terwijl in landen die dichter tegen de evenaar liggen koud wit (4500K) verkiezen.

De verlichting van gebouwen is vaak indirect, het is mogelijk dat we in bepaalde specifieke gevallen kouder wit zullen gebruiken om het gebouw te benadrukken. In dat geval zorgen we ervoor dat er niemand in de verlichtingszone kan komen.

De naam e-LUMin bestaat uit drie delen:

• ‘e’: van elektronisch, voorvoegsel dat voor tal van moderne producten of diensten wordt gebruikt
• ‘LUM’: van Lumière (nvdr Licht in het Frans), de kern van het programma
• ‘In’: van intelligent. De modernisering van het net brengt intelligentie naar de verlichting met geprogrammeerd dimmen, ook wel dynamische verlichting genaamd.

1. de gemeente aanvaardt de offerte
2. ORES voert de dossierstudies voor elke gemeente uit en bezorgt offertes die concreet de gegenereerde energiebesparingen vermelden
3. eens de offerte aanvaard is, kunnen de eerste LED lampen worden geplaatst

ORES heeft een tienjarenplan opgesteld met het oog op het vervangen van 45.500 verlichtingspunten per jaar. Om dit project uit te voeren, vormden de technologische en gemeentelijke situaties het voorwerp van een analyse die op twee prioriteiten was gericht:

1. de eerste 5 jaar worden 100.000 NaLP-lampen vervangen
2. de meest energieverslindende lampen worden vervolgens vervangen om zoveel mogelijk energie te kunnen besparen

We gaan geleidelijk aan en in verhouding tewerk, volgens de samenstelling van de bestaande netwerken en zodanig dat er een evenwichtige vooruitgang wordt gegarandeerd in de overschakeling op led tussen alle gemeenten. Dit maakt een zekere flexibiliteit mogelijk in de plaatsingskeuze over deze periode van vijf jaar.

ORES zal beginnen met het vervangen van de verlichtingstoestellen waarvan de economische veroudering voorzien is (lagedruknatriumlampen, enz.).

De andere criteria zijn:

• het vermogen: de verlichtingstoestellen met groot vermogen worden als eerste vervangen waardoor de gemeente snel energie kan besparen
• een plaatsing die voor alle gemeenten betaalbaar is: we streven naar geografische homogeniteit van de vervangingen

Het Besluit van de Waalse Regering inzake openbare verlichting voorziet de vervanging over een periode van 10 jaar, van 2020 tot 2029 inbegrepen. Het einde van de lagedruknatriumlampen werd echter door de enige producent (Philips) aangekondigd tegen half 2019, waardoor de noodzaak om bijna 100.000 armaturen te vervangen op het grondgebied van de gemeenten die door ORES bevoorraad worden, goed voor bijna een kwart van het park, versneld werd.

Met het oog op het behouden van een homogene plaatsing in alle gemeenten, zal het plaatsen van deze bronnen reeds in 2019 starten.

Via papier:

• voorbeeld van een persbericht
• flyer om werken bekend te maken aan de buurtbewoners

Digitaal:

• aangepaste banner voor de website, de nieuwsbrief en eventuele schermen in/aan het gemeentehuis
• berichten op sociale media en met de hashtag #OnPasseAuLed (vrij vertaald: #WeGaanVoorLed)

De gemeente beslist als enige over het moment waarop ze de campagne van het Besluit van de Waalse Regering wil starten. Het is echter niet aan te raden om het starten uit te stellen en dit om twee redenen:

1. ORES kan niet garanderen dat de vertraging vóór 2029 weggewerkt zal zijn omwille van zijn operationele verplichtingen en die van onderaannemers. De punten die niet worden aangepakt vóór eind 2029 kunnen niet genieten van de tussenkomst van €125 van ORES.
2. Elke vervanging van een verlichtingstoestel door een ledverlichtingstoestel levert een energiebesparing op voor de gemeente. Het uitstellen van de start van de vervangingscampagne zorgt er ook voor dat de besparingen worden uitgesteld.

De vervangingen worden gefinancierd met:

• de besparingen op het onderhoud van het openbare verlichtingsnet (voor het deel van ORES)
• door de verlaging van de verbruikskosten voor energie (voor het deel van de gemeente)

Neen, de gemeente kan voor elke offerte kiezen of ze al dan niet gebruik wenst te maken van de financiering van ORES.

De voorziene energiebesparingen zijn gemiddeld hoger dan de investeringen. Hierdoor kan de vervanging van de lampen worden gefinancierd, maar kan er ook winst worden gegenereerd voor de gemeente.

ORES bezorgt de gemeenten bij de offerte ook een raming van de energiebesparingen.

Het is mogelijk dat de energiebesparingen de investering van de gemeente niet volledig dekken, wanneer het gekozen verlichtingstoestel geen referentieverlichtingstoestel is dat opgenomen is in de door ORES voorgestelde catalogus.

Ja, de financiering van ORES dekt de volledige offerte (dossier).

Dit omvat zowel het vervangen van ODV-verlichtingstoestellen als niet ODV-verlichtingstoestellen en het vervangen van de steunen.

Ja, de gemeente heeft de keuze gebruik te maken van de door ORES voorgestelde financiering op 15 jaar of eigen middelen of middelen van een derde organisme aan te wenden.

Neen, gezien de bouwheer en initiatiefnemer, coördinator en uitvoerder van het dossier ORES is, kan de Furlan-procedure niet toegepast worden op de dossiers van het Besluit van de Waalse Regering inzake Openbare verlichting. Deze praktijk zal alleszins niet voordelig zijn aangezien de gemeente dan niet van de ODV-tussenkomst zal kunnen genieten.

Bij een financiering op 15 jaar aangeboden door ORES wordt de factuur voor de jaarlijkse terugbetaling verstuurd in de loop van het eerste trimester van elk jaar te tellen van het jaar dat volgt op het afsluiten van het dossier.

De jaarlijkse terugbetaling gebeurt met constante annuïteiten. Bij een financiering door derden of met eigen middelen, gebeurt de facturatie op het einde van de werken.

In 2019 is dit 1,605%. De financieringstarieven voor openbare verlichting die worden toegepast voor het Besluit van de Waalse Regering liggen vast gedurende een volledig kalenderjaar. Ze worden één keer per jaar aangepast om afgestemd te worden op de markttarieven van ORES.

Ja. Er wordt een garantie van 15 jaar voorzien op de verlichtingstoestellen en van 10 jaar voor de arbeid te tellen vanaf de leveringsdatum. Teneinde deze garantie te kunnen inroepen bij de leverancier, dienen de verlichtingstoestellen individueel opgevolgd te worden.

Ja, in dit geval grijpt ORES in tot 125 € voor een verlichting > 60W en 180 € voor een verlichting < 60W.

Het demonteren wordt dus ruimschoots gedekt door de tussenkomst van ORES en de gemeente geniet dus van een maximale energiebesparing aangezien het verlichtingspunt verwijderd wordt.

Ja, ORES garandeert dat er gedurende minstens 15 jaar geen vervangingscampagne zal zijn voor verlichtingstoestellen die in het kader van het e-LUMin project worden geplaatst, behalve indien de wet dit oplegt of indien de gemeente een zone structureel wenst te vernieuwen inclusief de openbare verlichting.

ORES heeft geen intentie het investeringsbeleid van de steden en gemeenten te bepalen.

Deze uitgaven kunnen als buitengewoon worden beschouwd, aangezien dit investeringen zijn die tot energiebesparingen leiden.

Een eventuele financiering door ORES wijzigt deze verrekening niet.

Voor 2019 dient de gemeente een rechtvaardigend dossier voor te leggen aan de toezichthoudend minister en zijn/haar goedkeuring krijgen.

Vanaf 2020 voorziet een budgettaire omzendbrief het automatisch buiten de investeringsbeperkingen plaatsen voor de dossiers van het Besluit van de Waalse Regering inzake Openbare verlichting.

De gemeente kan dan een eenvoudige informatiebrief sturen naar de toezichthoudende instantie.

Ja, ORES levert gratis drie elementen om te helpen de lening als uitzonderlijk te beschouwen:

1. de te volgen procedure om een uitzonderlijke toekenning van het investeringsbudget te krijgen voor de projecten i.v.m. het Besluit van de Waalse Regering
2. een documentvoorstel dat naar de overheid gestuurd dient te worden, dat een argumentering bevat die de gemeente zou kunnen gebruiken om de aanvraag tot afwijking te rechtvaardigen
3. een lijst met bijlagen die aan het document toegevoegd dienen te worden (plan, tabel met energiebesparingen, enz.)

Volgens het decreet van 4 oktober 2018 dat de bepalingen van het van het Wetboek van de plaatselijke democratie en de decentralisatie wijzigt betreffende de toekenning van toelagen voor investeringen voor openbaar nut, kan de openbare verlichting die in aanmerking komt voor modernisering (via het Besluit van de Waalse Regering inzake openbare verlichting) niet genieten van ‘FRIC’-tussenkomsten.

In het algemeen legt het verkrijgen van een toelage op dat de bouwheer en de aanbestedende overheid de begunstigde zijn van de toelage (in dit geval de stad of de gemeente). Dit mechanisme is niet compatibel met het toepassen van het Besluit van de Waalse Regering dat aan ORES voormelde opdrachten toevertrouwt (bouwheer en aanbestedende overheid). Het is dus onmogelijk (lees verboden) om een klassieke gesubsidieerde verwerking (FRIC (Fonds Régional d’Investissement Communal), PIC (Plans d’Investissements Communaux), het vroegere driejarenplan, EFRO enz.) en het Besluit van de Waalse Regering te cumuleren.

In 2019 wordt de vervangingskost per verlichtingstoestel geraamd op €425. Het dat de gemeente dient te betalen, bedraagt €300. Dit werd berekend rekening houdend met het feit dat:

• er geen of bijna geen palen of gebogen uiteinden vervangen dienen te worden
• het geplaatste model een referentiemodel is van de aanbesteding

Deze kost dient elk jaar herzien te worden in functie van de strategie van de vervangingen, de verlichtingsmodellen en het geraamde percentage te vervangen palen en gebogen uiteinden.

Deze kost wordt elk jaar aan de gemeenten meegedeeld.

Neen, er bestaat geen enkele tussenkomst van ORES voor de niet-ODV-verlichtingstoestellen.

De basis van de financiële tussenkomst van ORES voor een bedrag van €125 is de onderhoudskost, die door de ODV wordt gefinancierd, zal dalen door het plaatsen van de LEDs en deze besparing kan worden geïnvesteerd in het vervangen zonder aan het budget voor ODV te raken. Deze redenering geldt uiteraard niet voor de niet ODV-verlichtingspunten waarvan het onderhoud volledig door de gemeente wordt betaald.

De kosten voor onderhoud en energie van de niet ODV-verlichtingstoestellen is volledig ten laste van de gemeenten, de financiering door hun zorgen wordt gedekt door deze dubbele besparing. Het vervangen van deze (niet OVD)-verlichtingstoestellen wordt in enkele jaren gedekt.

Ja, in alle gevallen, wanneer één van de ‘Maîtres-Achats’-verlichtingstoestellen wordt geplaatst, bepaald door de Technologiedienst en op basis van de prijs van de CWaPE volstaan de energiebesparingen om de investering te dekken.

Indien de gemeente beslist om een duurder model te kiezen of een model te kiezen dat meer energie verbruikt of indien de prijs waaraan de energie gekocht wordt merkelijk lager is dan de prijs van de CWaPE, dan zal de investeringskost niet kunnen worden gedekt. Dit dient geval per geval bekeken te worden.

De besparingen die gerealiseerd worden dienen in het dossier te worden vermeld aangezien dat één van de wettelijke voorschriften is (opgenomen in het Besluit van de Waalse Regering): de som van de besparingen moet de investering dekken. Het model is gebaseerd op de gemiddelde energieprijs die wordt berekend door de CWaPE en neemt de prijsevolutie die overwogen wordt in de loop van de volgende 15 jaar mee.

De overeenkomst dient ondertekend te worden door de burgemeester en de algemeen directeur van de gemeente. 

De overeenkomst met ORES (ondertekend door de gemeente) is geldig voor de volledige duur van het Besluit van de Waalse Regering inzake openbare verlichting tot in 2030.

Neen, Er wordt niet voorzien om dynamische verlichting te plaatsen aangezien dat geen interessante oplossing is op het vlak van de besparingen voor de gemeente.

1. De kost van de dynamische verlichtingstoestellen wordt niet gedekt door de bijkomende energiebesparingen in vergelijking met het vooraf programmeerbaar dimmen.
2. Het onderhoud van dit soort toestellen wordt niet gedekt door de ODV en de totaliteit van de onderhoudskosten zijn bijgevolg ten laste van de gemeente. Los van de dossiers voor de plaatsing, verzet ORES zich niet tegen het plaatsen van dergelijke uitrustingen (die bedacht dienen te worden in het licht van een beleidslijn) maar die geen ROI bevatten t.o.v. de lage besparing die kan worden gedaan na de overstap naar led/dimmen.